Je hebt boekenwurmen en je hebt boekenhaters. Als je van lezen houdt, is het onbegrijpelijk dat sommige mensen met moeite een half boek per jaar doorworstelen – als het niet minder is. En als je nog geen drie zinnen kunt lezen voordat je je concentratie en interesse verliest, val je van verbazing van je stoel als je op Instagram de goede voornemens van de freak die minimaal 24 boeken per jaar verslindt voorbij ziet komen.
Er zijn boeken in overvloed. De boekdrukkunst bestaat dan ook al bijna 600 jaar! Vanaf de 14e eeuw was het hierdoor veel gemakkelijker teksten breed te verspreiden. Maar pas sinds de 18e eeuw lezen we echt van alles (en niet langer alleen de Bijbel, whut! ): we begonnen tijdschriften, boeken en kranten te lezen. Die verandering kwam onder andere door onderwijs (mensen die leerden lezen, wat een voorrecht) en het feit dat er überhaupt boeken waren. Hierdoor kon de ‘gewone’ bevolking zich ineens ontwikkelen! Kun je nagaan wat een verandering dit betekende voor de samenleving, dienstmeisjes en boeren die ineens met hun neus in de boeken zaten …
Het mag voor zich spreken dat wij als uitgever van boeken gek zijn op lezen. Maarten Doorman stelt in een column in de Volkskrant van afgelopen 10 september dat “een goed boek doorgaans leuker is dan een film omdat je de beelden zelf vormgeeft.” Eens! Een goed boek is verslavend, je gaat er helemaal in op alsof je een film kijkt. En er zijn talloze andere argumenten waarom lezen goed voor je is, zelfs niet-lezers begrijpen dat. Zo stimuleert lezen je verbeelding, geeft het plezier en ontspanning, helpt het te focussen, geeft het een gevoel van vrijheid, een groter begrip voor andere mensen en ideeën, vergroot het je woordenschat, helpt het ons om te gaan met onze gevoelens en die van anderen (beter dan een film dat doet), laat het je (groter) dromen, helpt het je verleden te begrijpen, geeft het je input voor discussies over de toekomst en andere maatschappelijke vraagstukken. Je kunt stellen, zoals Doorman dan ook doet, dat “onze democratie tot stand is gekomen door lezen en schrijven en we nog steeds niet zonder kunnen.”
Er zijn talloze andere argumenten waarom lezen goed voor je is, zelfs niet-lezers begrijpen dat.
Maar toch groeit de groep “niet-lezers”. “Niet omdat we dom zijn, een diepere oorzaak is o.a. natuurlijk dat we niet op kunnen tegen het (bewegende) beeld van onze schermen. Ook oudere generaties niet, we leveren allemaal leestijd in.” Doorman zegt verder, samen met vele anderen, dat we “in toenemende mate worden beheerst door de algoritmen van de grote techbedrijven en dat geldt voor jonge mensen des te meer.” Google zelf eens op: ‘reasons why you should delete your social media account right now’ en je begint er iets van te begrijpen.
Maar ondanks de concurrentie van social media, blijft het een feit dat sommige mensen lezen fantastisch vinden en anderen hun boeken liever op de brandstapel zien. Uit het onderzoek ‘Monitor de Bibliotheek op schoolbasisonderwijs, 2020; Monitor de Bibliotheek op school voortgezet onderwijs, 2020’ blijkt dat het leesplezier al onder kinderen af begint te nemen. Een7-jarige heeft er meer lol in dan een 15-jarige (uitzonderingen daar gelaten). Misschien omdat je in eerste instantie leert om te lezen, en daarna leest om te leren; het veranderende karakter en de abstractere bewoordingen in teksten schrikt kinderen soms af (hebben wij ook een hekel aan, wie houdt er nou van abstracte bewoording? Of zullen we zeggen: vage shit?). Daarnaast zijn andere vormen van entertainment tegenwoordig veel aantrekkelijker.
Misschien moeten wij ons als uitgever er maar gewoon bij neerleggen dat sommige mensen van lezen houden en anderen niet. Waarom houden sommige mensen van honden, en anderen niet? En sommigen van knuffelen, en anderen niet? Dat zijn onverklaarbare dingen, toch? En uiteindelijk maakt het de wereld een stuk leuker dat we niet allemaal hetzelfde zijn. Ik zou je natuurlijk wel willen overtuigen dat lezen geweldig en goed voor je is. Dat zou je eigenlijk al moeten zijn na het lezen van deze blog. Maar waarschijnlijk, als jij geen boekenwurm bent, heb je deze blog niet eens gelezen.
Lezen – en onze kids stimuleren om te lezen (geef ze een boek i.p.v. een iPad, of neem een gratis abo bij de bieb en laat ze zelf hun boeken kiezen) helpt ons om onze onafhankelijkheid een beetje terug te winnen, een beetje sterker in onze schoenen te gaan staan. Dat vergt oefening, voor jezelf maar net zo goed voor je kids (geef dus vooral het goede voorbeeld!). Het vraagt een geestelijke inspanning (namelijk concentratie, die hersens aan het werk zetten) en een fysieke oefening (stilzitten).
"Is lezen nog wel van deze tijd? Is het niet zoiets als de pruiken van de 18de eeuw, of het sigaren roken van heren en borduren van dames een eeuw later, leuk, alleen volstrekt uit de tijd?"
– Maarten Doorman
Vroeger was lezen een voorrecht. Maar ja, vroeger was aardappelen eten ook een zegen. En daar maak je tegenwoordig ook niet iedereen meer blij mee. Vroeger waren er minder alternatieven voor lezen, net zoals er minder alternatieven voor aardappels waren. Wij eten thuis nooit gekookte aardappels, onze kids hebben dat hooguit twee keer in hun leven gehad. En wat blijkt, ze vonden het allebei de keren hartstikke lekker. Dus misschien moeten we onszelf dwingen om eens een leuk, ontspannen, goed boek te lezen, net zoals een keer hutspot een aangename afwisseling kan zijn tussen de couscous, wraps, rijst en bami door.
Er is voor iedereen wel wat leuks te vinden, iets serieus of iets romantisch, boeken over samenwerken, sport, het leven van een interessant iemand, iets met geschiedenis … zelfs over aardappels zijn hele boeken geschreven. Aan keuze zal het je dus niet ontbreken. Nu nog de tijd (en de discipline) ervoor vinden. Misschien zijn die freaks toch zo gek nog niet.
Ben je nu enthousiast om een boek te gaan lezen? Dan is De Invloed van een Potlood een toppertje. O, en hier vind je trouwens de column van Maarten Doorman, ook een toppertje.