Het zijn niet altijd de slimmeriken die het slimst zijn

Gepubliceerd op 31 augustus 2020 om 16:58

Superman, een brandweerman, je moeder … wie is jouw held? Is dat iemand met uitzonderlijke capaciteiten, iemand die veel heeft bereikt … maar daar niets voor heeft hoeven doen? Waarschijnlijk niet. Achter grote prestaties gaan vaak enorme inspanningen schuil.

Er was een tijd dat NASA de slimste studenten van Amerikaanse universiteiten benaderde om bij hen opgeleid te worden als astronaut. Degene met de hoogste cijfers zou de meest succesvolle astronaut worden.

Dat klinkt logisch, maar het bleek niet waar te zijn.

De meest succesvolle kandidaten zijn niet de mensen met een vlekkeloze voorgeschiedenis. Niet degene die succes op succes behaald. Juist studenten die geleerd hadden fouten te maken en daarna weer overeind wisten te krabbelen, mensen die hard hadden moeten werken om hun diploma of goede cijfers te halen, bleken de meest succesvolle kandidaten.

Bereid zijn om te falen en door te gaan zonder je enthousiasme te verliezen, is een kenmerk van een sterk karakter. Het feit dat iemand anders iets beter kan dan jou, betekent niet dat jij het helemaal niet kunt (of uiteindelijk zelfs beter doet met wat oefening). Dit is superbelangrijk om te begrijpen, want soms denken we dat iemands éérste prestaties alles zeggen over zijn of haar talent en toekomst.
En ook al begrijpen we dit nog wel voor onszelf, toch kijken we soms ook zo naar onze kinderen.

Soms gaan we er als ouders van uit dat goede cijfers en resultaten de beste indicatoren zijn voor wat ons kind kan bereiken in het leven, en zien we succesvolle prestaties als de meest betrouwbare sleutel voor hun toekomstige geluk. En we willen allemaal dat onze kids gelukkig zijn. Dus we pushen hen om vooral hard te leren en goede cijfers te halen, om van hun leven een succesverhaal te maken.

Hoewel goede cijfers, of laten we zeggen: intelligentie (en dan bedoelen we de hoogte van je IQ) je inkomen en welvaart redelijk kan voorspellen, zegt je IQ niets over hoe gelukkig of ongelukkig je in het leven zult zijn. Het voorspelt niet hoeveel voldoening je in het leven vindt. Ja, slimme mensen verdienen vaak meer geld, maar zijn uiteindelijk niet méér tevreden dan anderen met hun leven in het algemeen.
Intelligentie heeft invloed op je karakter, maar is geen bepalende factor. Safe to say: Je karakter staat dus los van hoe slim je bent.

Er is één ding dat wel bepalend is voor je levensgeluk, namelijk bewustzijn. Mensen die bewuster leven, verdienen en sparen meer geld en zijn aanmerkelijk gelukkiger en meer tevreden. Mate van bewustzijn is dus wél een goede indicator voor toekomstig geluk, gezondheid en een langer leven.

Bereid zijn om te falen en door te gaan zonder je enthousiasme te verliezen, is een kenmerk van een sterk karakter.

Als het dus niet waar is dat de cijfers en prestaties van je kind zijn of haar gezondheid, welvaart en wijsheid bepalen, dan is de simpele conclusie dat het niet onze eerste prioriteit zou moeten zijn om slimme kinderen op te voeden, maar bewuste kinderen. Bewustzijn gaat over eerlijkheid, integriteit en zelfbeheersing. En hoe leer je een kind zelfbeheersing en die andere dingen? Onder andere door te zeggen: geen toetje voordat je je bord leeg hebt (ja, ook die groene groentes). Bovendien is een veilige omgeving onmisbaar. Als een kind zich onvoorwaardelijk geliefd voelt, durft het meer risico te nemen en is het minder bang om te falen.

Maar er is nog een onmiskenbare waarheid: teaching by example. Je kind kan niet leren zonder een goed voorbeeld. (Helaas) zeggen onze acties meer dan onze woorden. Je kunt een kind geen zelfbeheersing leren als je zelf dagelijks tot middernacht tv kijkt of je je telefoon niet langer dan 5 minuten weg kunt leggen. Je kunt je kind geen verantwoordelijkheid leren als je zelf je woord niet houdt. Om een betere ouder te zijn, moeten we eerst een beter persoon worden.

Er zijn genoeg slimme mensen die niet succesvol zijn in het leven, doordat ze nooit zelfbeheersing of verantwoordelijkheid hebben geleerd. En dat is zonde.
En er zijn ook voorbeelden van succesvolle mensen (zoals sommige van onze superhelden) waarvan wij denken dat ze een natuurtalent zijn en zoiets niet voor ons is weggelegd. We zijn geneigd een natuurtalent hoger te waarderen dan iemand die ergens hard voor heeft moeten knokken. Maar in werkelijkheid heeft een doorzetter meer skills in zijn leven geleerd om van zijn leven een écht succes te maken, dan iemand die alles aan komt waaien. Michael Jordan is de beste basketbalspeler allertijden. Maar hij werd op de middelbare school uit het basketbalteam gezet. Hij werd niet gerekruteerd door de school waar hij aangenomen wilde worden. We lachen daar nu om. Maar hij behaalde zijn succes alleen door hard te werken. Een misschien denk je nu dat de mensen die hem vroeger niet zagen staan, dom waren. Maar in feite heeft Michael Jordan meer geleerd van vechten voor wat je wilt, dan hij had kunnen leren als hij vanaf dag 1 de sterspeler was geweest.
Dus als je kind struggelt met zijn huiswerk, wees daar dan trots op. Misschien leert hij wel meer van de strijd om het toch af te krijgen, dan dat hij ooit in de schoolbanken over wiskunde kan leren.

Karakter wint het altijd van hoge cijfers.

Ben je slim als je geen fouten maakt, of ben je slim als je leert?

Leer je kind wat de moeite waard is en wat niet. “Leer een kind van jongs af aan de juiste weg, en het zal er niet meer van afwijken wanneer het oud geworden is.” Dat betekent dat je, naast andere dingen, die eigenschappen zelf moet voordoen en demonstreren, als je wilt dat je kids ze ontwikkelen.

Als je jezelf kunt beheersen, ben je later in staat te gaan voor grotere doelen dan alleen doen waar je zin in hebt. Je bent meer in staat anderen te helpen, jezelf vaardigheden aan te leren, geloof te hebben in iets dat groter is dan jezelf.
Je kunt je kind hierin aanmoedigen. Wees je bewust van hoe je je kind aanmoedigt. In plaats van je kind te complimenteren met een goed cijfer, kun je hem beter vertellen dat je trots bent op het feit dat hij z’n best heeft gedaan of hard heeft gewerkt. Prijs hem of haar niet voor ‘slim zijn’ (IQ), maar voor hard werken (karakter). De eerste groep zal veel gemakkelijker opgeven als iets niet lukt (de mensen die denken dat hun slimheid de doorslaggevende factor is). Als zich een probleem voordoet dat ze niet kunnen oplossen, zeggen ze: dit is te moeilijk. En geven ze op. Leer je kids juist dat als je maar je best doet, ze slimmer en sterker worden en meer kunnen bereiken. Geef ze de juiste voorbeelden. Laat zien dat je zelf een doorzetter bent, vooral omdat je als ouder ook niet altijd succesvol bent.
Waardering zou moeten gaan over de inzet en het doorzettingsvermogen van een kind, ook als iets niet lukt. “Je hebt het in ieder geval geprobeerd. Je hebt je best gedaan.” En zeg dat ook eens wat vaker tegen jezelf.

Als je jezelf kunt beheersen, ben je later in staat te gaan voor grotere doelen dan alleen doen waar je zin in hebt.

Beoordeel jezelf als ouder niet op de prestaties en successen van je kind, maar op de voldoening die hij of zij heeft in het leven, of hij of zij in staat is zijn eigen behoeften en verlangens te sturen in plaats van daardoor geleid te worden.

En laat jezelf niet gek maken door je eigen fouten. Je kunt je een idioot voelen als je je kind vertelt over doorzettingsvermogen en karakter, terwijl je weet hoe slecht je er zelf soms in bent geweest, misschien gisteravond zelfs nog. Je kind leren wat doorzetten is, is geen bonusopdracht die alleen weggelegd is voor de beste ouders. Het zou de basis moeten zijn voor elke ouder.
Wees slim, en doe gewoon je best, ondanks je eigen tekortkomingen. Er is geen groter succesverhaal!


Meer lezen over dit onderwerp? Bekijk dan ook eens de blog 'Vecht voor tijd met je kind' of 'Bananen zijn gezond' of lees het boek 'Mindset' van Carol Dweck.